Say xe là tình trạng chóng mặt, khó chịu, buồn nôn, nôn khi đang di chuyển trên tàu lửa, xe, máy bay, thuyền, tàu lượn siêu tốc. Nguyên nhân là do não nhận được thông tin sai lệch từ mắt, tai trong, dây thần kinh…
Ví dụ, khi đứng trên một con tàu đang chuyển động, mắt sẽ nhận thấy cảnh vật xung quanh đang di chuyển, nhưng tai trong lại cảm nhận được sự lắc lư của tàu. Sự mâu thuẫn giữa những tín hiệu từ các giác quan này khiến não bộ bị rối loạn, dẫn đến các triệu chứng say xe như chóng mặt, buồn nôn.
Chứng say tàu xe không chỉ khiến việc đi lại trở nên khó khăn mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng chuyến đi. Tuy nhiên, may mắn là có rất nhiều cách thức hiệu quả để ngừa và điều trị say xe, giúp cho chuyến đi của bạn trở nên thoải mái và vui vẻ hơn.
Nguyên Nhân Bị Say Tàu Xe
Như đã đề cập, nguyên nhân chính gây ra chứng say tàu xe là do sự mâu thuẫn giữa các thông tin từ các giác quan khác nhau.
Mâu Thuẫn Giữa Mắt Và Tai Trong
Tai trong là một phần của hệ tiền đình, có chức năng xử lý các thông tin để kiểm soát sự cân bằng của cơ thể, cả những chuyển động của mắt. Khi đi tàu, xe, mắt sẽ nhìn thấy cảnh vật xung quanh di chuyển, nhưng tai trong lại cảm nhận được sự lắc lư của phương tiện. Não sẽ bị rối khi tín hiệu tới từ tai trong và mắt không đồng nhất, không thể xử lý hết các tín hiệu mâu thuẫn này, gây ra say xe.
Thay Đổi Tốc Độ Và Hướng Di Chuyển
Ngoài sự mâu thuẫn giữa các giác quan, thay đổi đột ngột về tốc độ và hướng di chuyển cũng là một nguyên nhân dẫn đến say xe. Khi phương tiện đột ngột tăng tốc hoặc thay đổi hướng, cơ thể không kịp thích ứng với sự thay đổi này, dẫn đến rối loạn thông tin từ các giác quan, gây ra các triệu chứng say xe.
Yếu Tố Cá Nhân
Ngoài những nguyên nhân trên, yếu tố cá nhân cũng đóng vai trò quan trọng. Một số người có sẵn xu hướng dễ bị say xe hơn những người khác, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em. Các nghiên cứu cho thấy, khoảng 3 người sẽ có 1 người say tàu xe vào một thời điểm nào đó. Phụ nữ và trẻ em từ 2 – 12 tuổi có nguy cơ say xe cao nhất. Điều này có thể liên quan đến sự khác biệt về kích thước, cấu trúc của tai trong và hệ tiền đình so với nam giới.
Các Triệu Chứng Khi Say Xe
Say xe có thể gây buồn nôn, khó chịu trong người
Khi bị say tàu xe, người bệnh sẽ xuất hiện các triệu chứng như:
Chóng mặt, đầu váng vía
Buồn nôn, nôn
Mất cảm giác cân bằng
Đổ mồ hôi, nhức đầu
Nhìn mơ hồ, thiếu tập trung
Mệt mỏi, uể oải
Các triệu chứng này không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng đáng kể đến sự thoải mái và an toàn trong suốt chuyến đi. Vì vậy, việc tìm hiểu và áp dụng các biện pháp chống say xe hiệu quả là rất cần thiết.
20 Cách Chống Say Xe, Tàu Hiệu Quả Nhất
Để giúp bạn tận hưởng được những chuyến đi thật trọn vẹn, dưới đây là 20 cách chống say xe, tàu hiệu quả nhất mà có thể bạn chưa biết:
1. Ngủ Đủ Giấc
Hãy cố gắng ngủ đủ giấc từ 7-8 tiếng trước chuyến đi. Trước khi lên đường, hãy đảm bảo rằng bạn đã ngủ đủ giấc. Thiếu ngủ có thể khiến cơ thể mệt mỏi, dễ bị ảnh hưởng bởi các triệu chứng say xe. Ngủ đủ giấc sẽ giúp cơ thể khỏe mạnh hơn, từ đó có thể chống chọi tốt hơn với các yếu tố gây say xe. Bạn nên ngủ khoảng 7-8 tiếng trước chuyến đi.
2. Ăn Nhẹ Trước Khi Khởi Hành
Bạn có thể ăn nhẹ trước khi khởi hành với hoa quả, sữa chua và bánh mỳ. Thay vì ăn no trước khi khởi hành, hãy chọn các món ăn nhẹ và dễ tiêu như bánh mì, trái cây, sữa chua. Việc ăn quá no có thể làm tình trạng say xe trở nên tệ hơn. Ngoài ra, bạn cũng nên uống nhiều nước, tránh các đồ uống có cồn hoặc chứa cafein vì chúng có thể khiến say xe trở nên trầm trọng hơn.
3. Lựa Chọn Vị Trí Ngồi
Nếu bị say xe nên hạn chế ngồi hàng ghế cuối, ưu tiên ngồi trên hàng đầu, giữa hoặc ghế sát cửa sổVị trí ngồi trên phương tiện di chuyển cũng là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến tình trạng say xe. Những vị trí tốt nhất thường là:
Gần cửa sổ hoặc cửa ra vào: Cho phép bạn nhìn ra ngoài, giúp cảm nhận được chuyển động của phương tiện tốt hơn.
Ở vị trí giữa xe/tàu: Khu vực này ít bị ảnh hưởng bởi các chuyển động lắc lư.
Ở tầng trên cùng (đối với tàu thuyền): Giúp bạn có tầm nhìn rộng hơn, cảm nhận được chuyển động tốt hơn.
Tránh ngồi ở cuối xe/tàu vì đây là nơi chịu ảnh hưởng lớn nhất của các chuyển động.
4. Uống Thuốc Chống Say
Sử dụng thuốc chống say là một trong những cách chống say hiệu quả. Một số loại thuốc như Dramamine, Bonine hoặc Benadryl có thể giúp giảm các triệu chứng say xe hiệu quả. Tuy nhiên, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng, đặc biệt nếu đang mang thai hoặc có bệnh lý nền. Thuốc chống say xe thường phát huy hiệu quả tốt nhất nếu được uống trước khi khởi hành khoảng 30-60 phút. Ngoài ra, bạn cũng nên uống thêm liều nhắc lại trong suốt chuyến đi để duy trì tác dụng.
5. Đeo Khẩu Trang
Đeo khẩu trang giúp người say xe hạn chế ngửi mùi xe gây buồn nôn. Việc đeo khẩu trang không chỉ giúp bạn phòng tránh vi khuẩn mà còn có thể hạn chế tình trạng say xe. Khẩu trang có thể che chắn một phần các thông tin về chuyển động từ mắt, giúp giảm sự mâu thuẫn giữa các giác quan. Ngoài ra, khẩu trang còn giúp bạn tránh được các mùi khó chịu, giảm cảm giác buồn nôn khi di chuyển.
6. Nhìn Thẳng Về Phía Trước
Thay vì nhìn ra ngoài cửa sổ, hãy cố gắng nhìn thẳng về phía trước. Điều này sẽ giúp giảm sự mâu thuẫn giữa thông tin từ mắt và tai trong, từ đó hạn chế triệu chứng say xe. Nếu bạn đang di chuyển bằng tàu hoặc tàu lượn, hãy tập trung nhìn vào đường chân trời hoặc một điểm ổn định ở phía xa. Đối với xe ô tô, hãy nhìn vào đường đi phía trước.
7. Tránh Ngồi Gần Người Bị Say Xe
Không nên ngồi gần những người đang có biểu hiện say xe như chóng mặt, buồn nôn. Điều này không chỉ có thể khiến bạn cũng bị ảnh hưởng mà còn làm cho tình trạng của họ trở nên tệ hơn. Nếu có thể, hãy xin đổi chỗ ngồi hoặc tìm vị trí khác khi thấy có người xung quanh bị say xe. Điều này sẽ giúp bạn tránh khỏi những ảnh hưởng từ những người say xe.
8. Mở Cửa Sổ Nếu Được
Hãy mở cửa sổ xe để điều hòa không khí. Nếu điều kiện cho phép, hãy mở cửa sổ để hít thở không khí trong lành. Không khí thoáng đãng sẽ giúp bạn giảm cảm giác buồn nôn, chóng mặt. Bên cạnh đó, không khí lưu thông còn giúp ngăn ngừa các mùi khó chịu trong cabin, từ đó hạn chế tác động xấu đến tình trạng say xe.
9. Nhắm Mắt Và Ngủ Một Giấc
Nếu được hãy cố chợp mắt và ngủ một giấc khi ở trên xe. Khi cảm thấy các triệu chứng say xe bắt đầu xuất hiện, hãy cố gắng nhắm mắt lại và nghỉ ngơi một lúc. Việc này sẽ giúp giảm sự mâu thuẫn giữa các thông tin từ các giác quan. Nếu có thể, hãy cố gắng ngủ một giấc ngắn. Ngủ ngắn giúp bộ não có thời gian “reset” lại, từ đó xử lý tốt hơn các thông tin mâu thuẫn gây ra say xe.
10. Nhai Kẹo Cao Su
Nhai kẹo cao su giúp cải thiện lưu thông máu. Nhai kẹo cao su có thể là một cách hữu hiệu để giảm say xe. Khi nhai, các cơ mặt sẽ được kích thích, giúp thư giãn cơ thể và cải thiện lưu thông máu. Ngoài ra, hương vị của kẹo cao su cũng có thể có tác dụng trấn an và ngăn ngừa cảm giác buồn nôn. Bạn có thể bắt đầu nhai kẹo ngay khi cảm thấy các triệu chứng say xe xuất hiện.
11. Ăn Khoai Tây
Các món ăn làm từ khoai tây cũng giúp chống say xe hiệu quả. Khoai tây chứa một số chất như tinh bột, vitamin C và kali, có tác dụng tốt trong việc chống say xe. Bạn có thể ăn khoai tây sống hoặc nấu chín trước khi đi. Ngoài ra, bạn cũng có thể dùng nước ép khoai tây hoặc nghiền khoai tây thành nước uống. Những cách này sẽ giúp cung cấp dưỡng chất cần thiết cho cơ thể và hỗ trợ giảm triệu chứng say xe.
12. Chống Say Xe Với Vỏ Quýt, Chanh Tươi
Ngửi vỏ cam, quýt cũng giúp chống say xe. Một số người tin rằng vỏ quýt hoặc chanh tươi có thể giúp giảm cảm giác buồn nôn khi bị say xe. Bạn có thể mang theo một ít vỏ quýt hoặc chanh tươi để hít thở khi cảm thấy không thoải mái. Ngoài ra, việc nhai một miếng vỏ quýt cũng có thể giúp kích thích vị giác và giảm triệu chứng say xe.
13. Giảm Say Xe Với Bánh Mì
Ngửi 1 mẩu bánh mỳ mỗi khi lên xe ô tô là cách chúng ta thường làm để chống say xe. Bánh mì là một loại thực phẩm dễ tiêu hóa và giàu carbohydrate, có thể giúp giảm cảm giác buồn nôn khi bị say xe. Thay vì ăn no, bạn có thể chọn bánh mì làm lựa chọn ăn nhẹ trước khi di chuyển. Ngoài ra, bánh mì cũng giúp cung cấp năng lượng cho cơ thể, giúp bạn duy trì sức khỏe trong suốt chuyến đi.
14. Thoa Dầu Gió
Dùng dầu gió để át đi mùi khó chịu trên xe ô tô. Dầu gió là một phương pháp truyền thống được sử dụng để giảm triệu chứng say xe. Bạn có thể thoa một ít dầu gió lên cổ, ngực hoặc dưới mũi để cảm thấy sảng khoái hơn khi di chuyển. Hương thơm của dầu gió cũng có thể giúp kích thích giác quan và giảm cảm giác buồn nôn.
15. Giấm Ăn
Giấm Ăn cũng là một trong những phương pháp truyền thống để giảm say xe. Bạn có thể uống một ít nước giấm hoặc nhai một viên kẹo giấm để giúp cân bằng dạ dày và giảm cảm giác buồn nôn.Tuy nhiên, bạn cần nhớ rằng lượng giấm sử dụng không nên quá lớn để tránh tác động tiêu cực đến dạ dày.
16. Gừng
Nhai gừng hoặc uống nước gừng có thể chống say xeGừng đã được chứng minh là có tác dụng chống say xe hiệu quả. Bạn có thể nhai gừng sống, uống nước gừng hoặc sử dụng viên gừng sấy để giúp giảm triệu chứng say xe. Hương vị đặc trưng của gừng không chỉ giúp kích thích vị giác mà còn có thể giúp cơ thể cảm thấy sảng khoái hơn khi di chuyển.
17. Bấm Huyệt Massage
Bấm huyệt massage là một phương pháp truyền thống từ Đông y giúp giảm say xe. Bạn có thể tự massage các huyệt trên cơ thể như huyệt Nội Quan, huyệt Hợp Cốc để giúp cơ thể thư giãn và giảm cảm giác buồn nôn. Việc áp dụng kỹ thuật bấm huyệt massage đúng cách sẽ giúp cải thiện tuần hoàn máu và giảm căng thẳng trong cơ thể.Massage huyệt có thể hạn chế bị say xe
18. Không Đọc Sách Báo Trên Xe
Không đọc sách, báo khi trên xeViệc đọc sách báo hoặc sử dụng điện thoại di động trên xe có thể làm tình trạng say xe trở nên tệ hơn. Thay vào đó, hãy tập trung nhìn thẳng hoặc nghỉ ngơi một chút để giảm căng thẳng cho mắt và não bộ.Nếu cần phải đọc sách báo, hãy chọn những thông tin nhẹ nhàng và tránh những đoạn văn dài, phức tạp có thể làm tăng cảm giác mâu thuẫn giữa mắt và tai.
19. Trò Chuyện Với Mọi Người
Trò chuyện với người thân trên xe giúp đánh lạc hướng khỏi cơn say xeViệc trò chuyện với mọi người xung quanh không chỉ giúp giảm cảm giác cô đơn mà còn có thể giúp giảm triệu chứng say xe. Việc tập trung vào cuộc trò chuyện sẽ giúp não bộ phân tâm và hạn chế cảm giác buồn nôn. Nếu bạn đi cùng người thân, bạn có thể chia sẻ với họ về tình trạng của mình để họ có thể hỗ trợ và chia sẻ cùng bạn.
20. Đi Tàu Xe Nhiều Hơn
Cuối cùng, một cách hiệu quả để chống say xe là tập cho cơ thể thích nghi với các chuyển động. Bằng cách đi tàu xe thường xuyên, cơ thể sẽ dần quen với các chuyển động và giảm dần triệu chứng say xe.
